aydın ilçeleri - söke

SÖKE
Aydın’ın 54 km batısındadır.   Ege Denizi’nin tarihi ve doğal güzelliklerle dolu orta kıyı bölgesinin önemli yerleşme merkezlerinden biridir.  Büyük Menderes akarsuyunun yakınında kurulmuş olan kent , geniş düzlük halinde alüvyon ovanın kuzey kıyısında yer alır.      İlçe;  Kuşadası, Didim,  Milet  üçlüsünden oluşan yörenin tarım, ticaret, turizm ve sermaye merkezidir. Antik Çağlar’ın  Milet, Prien, Didim gibi ünlü kentleri, ilçe yakınındadır. Daha MÖ’ki  çağlarda başlayan bu yerleşme sonucu, yörenin yüksek düzeydeki ekonomi, kültür ve sanat etkinlikleri gelenekselleşerek günümüze kadar sürüp gelmiştir. Bizans egemenliğinin sonlarına doğru, 1300 yıllarında, Aydın Bey’in Türkmen aşiretlerini buraya getirdiği ve Söke’yi bu aşiretlerden birinin başkanı olan Süleyman Şah’ın dedesi adına kurduğu söylenir. 1426’da Menteşe Beyliğinin merkezi olan söke,Osmanlılar döneminde de Menteşe Sancağının merkezi olarak kaldı.18.yy başlarında Siğla Sancak merkeziyken 1868’de Aydın’a bağlandı.       Söke, Türkiye’nin en önemli pamuk üretim alanlarından birdir. El sanatları, ormancılık ve balıkçılık da ekonomisinde önemli yer tutar.Ortasından geçen Söke çayının iki yakasına yayılmış olan ilçede çok canlı, renkli ve dinamik bir  ticaret  yaşamı gözlenir.         Eğitim ve Sağlık     4 genel lise 7 mesleki ve teknik lise, 16 merkez ilköğretim okulu, 17 köy ve kasaba ilköğretim okulu, 13 birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okulu, 1 çıraklık eğitim merkezi, 1 halk eğitim merkezi, 11 özel kurumlar olmak üzere toplam70’tir. Öğrenci sayısı : Orta öğretimde 6492, ilköğretimde 14.375, toplam 220.867’dir. Öğretmen sayısı: Branş öğretmeni 593,sınıf öğretmeni 446,toplam 1039 öğretmen görev yapmaktadır. Söke ilçesinde vatandaş tarafından 16, devlet vatandaş işbirliği ile 5 ilköğretim okulu bulunmaktadır.     Söke Devlet Hastanesi’nde 145 yatak,234 personel, SSK Dispanseri’nde 32 personel, Özel Söke Hastanesi’nde 10 yatak , 9 personel bulunmaktadır. İlçede 9 sağlık ocağı,2 ana çocuk sağlığı,1 verem savaş dispanseri ,1 halk sağlığı laboratuarı vardır.           Söke İlçesinin Ekonomisi      Söke Türkiye’nin en önemli pamuk üretim alanlarından biridir. İlçenin ekonomisi, yıllık gayrisafi hasılanın %70’ini sağlayan tarımsal üretim ile tarıma dayalı sanayi malları üretimine dayanmaktadır. Tarıma dayalı 59 adet 9 ayrı üretim dalında faaliyet gösteren sanayi tesisi, 12 ayrı dalda faaliyet gösteren 93 adet tarım ürünleri işleme ve değerlendirme tesisleri ile 6 ayrı konuda faaliyet gösteren 15 adet kooperatif kuruluşu ile yüksek bir potansiyele sahip bulunmaktadır.      Söke ilçesindeki büyük sanayi kuruluşları şunlardır : Söktaş, Batı-Söke çimento sanayi, Mavi Ege (Lee), Söke Değirmencilik, Yüksel seramik A.Ş., Ekenerler Gömlek Fabrikası , 7-16 adet değişik kapasiteli çırçır fabrikası . Kuruluşu tamamlanan organize sanayi bölgesinin faaliyete geçirilmesi ile de Söke’nin ekonomik yönden gelişmesi hızlanacaktır.         Prien (Priene)      Aydın’daki antik kentlerin en önemlilerinden biridir. Söke’ye 12 km uzaklıkta Güllübahçe kasabasının yakınında, Mykale dağı yamacında güneye bakan doğal bir platform ve çevresine kurulmuştur. E.Akargul’a göre, ilk kent büyük olasılıkla Latmos körfezindeki bir yarımada üzerinde yer alıyordu ve iki limanı vardı. Bu ilk yerleşmeden günümüze ulaşan belge, ön yüzünde Athena başı görülen ve MÖ 500 tarihinde basılmış olan elktron bir sikkeydi.      Prien kenti günümüzdeki yerinde, Atina’nın gösterdiği ilgi ve yardımlarla MÖ 350’de kurulmuş olup, Naulochos adında bir limanı vardı. Prien, Atina’nın etkisi ve yöntemi altında kalmış,daha sonra Bergama Krallığı’nın ve sonunda da Roma’nın egemenliği altına girmiştir.      Prien,MÖ 350’de yeniden kuruluşundan sonra,sağlam bir kent duvarı çevrilmiştir. Günümüzde de surların  bazı kesimlerinde rustica duvar işçiliğinin güzelliği dikkat çekicidir. Usta Mimar Miletli Hippodamos’un ızgara planı ile yamaca oturtulan kent, yöreye ait gri-mavi mermerden inşa edilen yapılarıyla, antik  İonya’nın en gösterişli kentlerinden  biriydi. Kentin atmosferi bugün de iyi  korunmuş ana caddelerin ve yapıların sıralandığı sokakları ile Antik Çağ’daki altyapısını korumuştur.     Menderes akarsuyunun taşıdığı mil birikimleri, Prien’i  denizden uzaklaştırmış ve Roma Çağı’nın sonlarına doğru kent önemini yitirmiştir. Ancak, Bizans Çağı’nda önemli bir piskoposluk merkezi olmuştur. 13.yüzyılda tümüyle terk edilen kentte, kale duvarlarıyla çevrelenmiş üç büyük giriş kapısı vardır.         Athena Tapınağı      Prien’in en eski ve en önemli yapısı, kentin en yüksek yerinde Tanrıça Athena için İon tarzında yapılmıştır. Önde 6,yanlarda 11 sütun vardır. Önünde bir de sunak yer almaktadır. Cella bölümünde Athena’nın altın ve fildişinden yapılma heykeli yer almaktaydı. Bu tapınağı, dünyanın yedi harikasından biri olan Maussolleion’un mimarı Pytheos inşa etmiştir. Tapınak sunağının günümüzde yalnız bir bölümü ayaktadır. Bununla beraber ele geçen parçalardan sunagın Bergama’daki Zeus Sunağı’na benzediği ve kabartmalarının da Bergama heykeltraşlık okulunun etkisinde kalınarak yapıldığı anlaşılmaktadır.       Ayrıca Mısır tanrıçalarının tapınma yeri olan Mısır tapınağı, akropol, Athena tapınağının doğusunda Halk Meclisi (Bouleuterion), Meclis yapısının doğusunda ileri gelen  konukların ağırlanıp barındığı konuklar evi (Prytaneion), Kutsal Salon, Agora ( Pazaryeri), Agora’nın doğusunda Zeus Tapınağı, Aşağı Gymnasium, stadyum, kilise bulunmaktadır.      Myus     Söke ilçesinde Bafa gölü yakınlarında Avşar köyü civarındaki Myus kenti de İon birliğine bağlı 12 kentten biri idi. Büyük Menderes ırmağının 100 metre güneyinde, Avşar kalesi denilen eski bizans yapısının bulunduğu yerdedir. Strabon’a göre, Atina Kralı Kodros’un oğlu Kydrelos tarafından kurulmuştur. Büyük Menderes’in taşıdığı miller kentin içeride kalmasına ve çevresinin bataklık haline dönüştürülmesine yol açmış,bunun üzerine halk burayı terk ederek Milet’e göç etmişti.  İlyas Ağa Camii (Koca Camii) İlçenin merkezindedir. Yapım tarihi belli olmayan cami, çok yıkık bir durumdayken 1821’de Söke Mütesselimi İlyaszade İlyas Ağa tarafından onartılmıştır. Barok üslup tabir camidir. Kesme taş arasında tuğla sıralarının yer aldığı beden duvarları üç kademe biçiminde yükselir. Kare planlı caminin üstünü tuğla sıralarının yer aldığı beden duvarları  üç kademe biçiminde yükselir. Kare planlı caminin üstünü örten kubbenin yüksek kasnakla birleştiği yerde dikey üç sıra tuğladan dalgalı saçak hattı görülür.      Hacı Ziya Bey Camii      Yeni Camii Mahallesi’ndedir.1896’da Söke eşrafından Hacı Ziya Bey tarafından yaptırılmıştır. Eklektik üslupta bir camidir. Bir avlu içinde yer alır.