aydın ilçeleri - nazilli

NAZİLLİ

Aydın-Denizli karayolu, İzmir-Afyon demiryolu üzerinde, Aydın’a 47 km uzaklıktadır. Gelişmiş sosyal ve ekonomik yapısı, hızla kentleşmesi, Nazilli’yi Aydın’ın ikinci büyük önemli yerleşmesi durumuna getirmiştir. Geniş bir hinterlandı olan ilçede nüfusun büyük çoğunluğu tarımla uğraşmaktadır. 1937’de Nazilli tekstil fabrikası ve çeşitli sanayi işletmelerinin kuruluşu, kentsel yerleşmenin gelişmesinde rol oynayan başlıca etkendir.      Nazilli,bölgenin en eski yerleşimlerinden biridir. Burada ilk yerleşim Lidyalılar’ın kurduğu Mastavra’dır. İonya kentlerinin ekonomik alanda gelişmesi ve kentin Ege ve Ön Asya ülkeleri arasındaki ticaret yolu üzerinde kurulması, Nazilli bölgesinin Antik Çağlar’da önem kazanmasını sağladı. Selçuklular’ın  1176 da Miryakefalon Savaşını kazanmasıyla , bölgeye Oğuz Boyları yerleşti. Selçuklular’ın   son dönemlerinde, Muğla ili dolaylarında kurulan Menteşe ve Aydın Beylikleri yöreye egemen oldular.1425 yılında Sultan II.Murad yöreyi Osmanlı topraklarına kattı. Osmanlı yönetimi sırasında, günümüzdeki kent merkezinin bulunduğu yer, çevre köylerin alış veriş merkeziydi. Adı Pazarköy’dü, sonradan “Nazlu” ve “Nazlıköy” olarak anıldı. Bölgenin ilçe merkezi Nazilli’nin doğusundaki Kestel köyüydü. 1831’de Nazilli, Aydın’a bağlı ilçe oldu.        Eğitim ve Sağlık             56 ilköğretim okulu,  4 genel lise, 1 öğretmen lisesi, 1 halk eğitim merkezi, 1 çıraklık  eğitim merkezi, toplam 67 okul bulunmaktadır . Bu okullarda toplam öğrenci sayısı 25.005, toplam öğretmen sayısı 1389’dur. Devlet ve vatandaş katkısı ile 6 okul yaptırılmıştır.       Nazilli Devlet hastanesinde 300 yatak 336 personel; SSK Hastanesinde 130 yatak, 194 personel ; özel hastanede 19 yatak, 10 personel; verem savaş dispanserinde 22 personel , ana çocuk sağlığı baştabibliğinde 29 personel bulunmaktadır.     10 sağlık ocağı, 21 sağlık evi kadrosu ,14 sağlık evi sayısı ve 175 personel hizmet vermektedir.     Nazilli İlçesinin Ekonomisi      Öncülüğünü ve açılışını Atatürk’ün yaptığı Sümerbank Nazilli Tekstil Fabrikası, 1937 yılından bu yana faliyet göstermektedir. Nazilli’de çok sayıda tekstil, gıda, makine ve tarıma dayalı üretim yapan sanayi tesisleri bulunmakta olup il ekonomisine ve istihdamına büyük katkılar sağlamaktadırlar. Ekili-dikili (Kültür) arazi varlığı 34.800 hektar  ( % 63 kuru,% 37 sulu) Hayvan varlığı: 20.500 büyük baş, 19.750 küçük baş, 3420 tek tırnaklı, 85.600 kanatlı, 3650 fenni kovan, 300 yerli kovan bulunmaktadır. Hayvansal üretim: 1075 ton et,  25.000 ton süt, 77 ton bal, 12.300.000 adet yumurtadır . İlçede  pamuk, incir , zeytin , narenciye , yonca  ,kestane ,sebze yetiştirilmektedir.       Tarihi Çevre       Mastavra ( Mastaura)       Nazilli ilçesine 3 km uzaklıkta,  Bozkurt ve Eyeli yaylaları arasındadır. Efes’i Celenea’ya bağlayan yol üzerinde kurulan  Mastaura, antik Menderes havzasının para darbeden ticaret merkezlerinden biriydi. Ören yerinde sur, tiyatro, su kemeri ve bazı yapı kalıntıları vardır.     Koca Camii: 1886’da yapılmıştır. 1930 ve 1952’de onarım görmüştür. Mihrap önü kubbesi ile yanlarda daha küçük elips biçiminde iki kubbesi vardır.     Kestane Pazarı Camii:Kestane pazarındadır.1890 yılında Demir Hacı Ali,Hacı İsmail ve Hacı Ethem Efendilerce yaptırılmıştır. Kurtuluş savaşı sırasında yanmış,yeniden onarılmıştır.     Eski Yeni Camii: Dumlupınar mahallesindedir. 1700 yılında yapılmıştır. Tek kubbeli, kare planlıdır.    Ağa Camii:  Dumlupınar mahallesindedir.18.yüzyılda Yahya Paşa yaptırmıştır. 1900 depreminde yıkılmış, 1927’de Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır. Moloz taş ve tuğladan yapılan camii,ahşap tavanlıdır. Üzeri kiremitle örtülüdür.    Arpaz Kulesi:  Nazilli’ye bağlı Erenköy’de bulunan yapı grubu,bir Karya kenti olan Harpasa Kalesi’nin eteklerinde kurulmuştur. Akçay’a kadar uzanan ekili araziyi kapsamı içine alan büyük çiftlik işletmesinin sahibi, Arpaz beyleri tarafından 19.yüzyıl başlarında inşa ettirilmiştir. Burası bir bey konağı, güvenlik kulesi, ambar, ahırları ve müştemilatı ile bir şatoyu andırır. Kule,Arpazlı Hacı Hasan Bey’in, II Mahmut zamanında Rodos’ tan getirdiği ustalara yaptırmıştır.